• Inclusieve waarden 
• Reguliere context
• Sociaal gewaardeerde rol
  

Inclusief werk of een inclusieve werkplek wordt niet gedefinieerd door het wel of niet krijgen van een loon, maar de mate waarin je er de inclusieve waarden kan terugvinden: in welke mate zet de werkplek in op erbij horen, talenten kunnen tonen, ondersteuning om te kunnen participeren en wederkerigheid?  

Een inclusieve werkplek bevindt zich in de reguliere context en spiegelt zichzelf aan deze inclusieve waarden en streeft ernaar deze maximaal te laten terugkomen in alle aspecten van het werk (zowel tijdens formele als informele momenten, tijdens het uitvoeren van taken en tijdens de lunch, …).  

In het vormgeven van het takenpakket wordt op maat gewerkt (o.a. via de principes van job crafting, job carving en inclusive job design) en staat het vervullen van een sociaal gewaardeerde rol centraal.  Waar kansen zijn tot verloning wordt deze ook geboden. Een loon naar werken is steeds het streefdoel, maar geen doel op zich. 

• Mogelijkheden zijn zeer uitgebreid 
• Van ‘deelnemen aan de maatschappij’ 
• Tot ‘betaald werk’
  

De mogelijkheden om te werken zijn heel uitgebreid en divers. In de afbeelding hieronder maken we gebruik van de ‘participatieslang’ (POM West-Vlaanderen, 2018), geïnspireerd op de participatieladder (Van Gent, Van Horsen, Mallee & Slotboom, 2008 en Dorschiedt & Heida, z.j.), om de tewerkstelling, de participatie op het werk en diverse maatregelen m.b.t. tewerkstelling visueel voor te stellen. 

Deze voorstelling maakt zichtbaar dat een arbeidsloopbaan een proces is waarin men voor- en achteruit kan bewegen, al naargelang de mogelijkheden en/of omstandigheden. Zo kan bijvoorbeeld ziekte ervoor zorgen dat je (tijdelijk) een stap terugzet om vervolgens weer geheel of gedeeltelijk het werk te hervatten.  

• Ja, bij voorkeur op de gewone arbeidsmarkt 
• Maatregelen en premies 
• Recht op redelijke aanpassingen
  

Op 2 juli 2009 keurde België het VN-verdrag voor de Rechten van Personen met een Handicap (VRPH) goed. Dit betekent dat onze overheid ervoor moet zorgen dat personen met een beperking kunnen participeren aan alle aspecten van het maatschappelijk leven (VRPH), waaronder het recht op werk. Bij voorkeur participeren mensen met een beperking op de gewone arbeidsmarkt (artikel 27 van het VRPH). 

Sinds kort (2022) werd dit recht bovendien toegevoegd aan onze Belgische grondwet:  

“Art. 22ter. Iedere persoon met een handicap heeft recht op volledige inclusie in de samenleving, met inbegrip van het recht op redelijke aanpassingen. De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen de bescherming van dat recht.” 

Om dit te kunnen garanderen, hebben mensen met een beperking recht op redelijke aanpassingen en bestaan er verschillende maatregelen en premies voor aanpassing van de werkplek en begeleiding op de werkplek.  

• Ja 
• Wordt steeds individueel bekeken 
• Geen specifieke procedure 
• Reeds bij de sollicitatie bespreken 

Redelijke aanpassingen zijn aanpassingen die drempels verlagen voor mensen met specifieke noden zodat ze zo gelijkwaardig mogelijk kunnen deelnemen. Redelijke aanpassingen worden steeds aangepast aan de concrete situatie en de noden van de persoon. 

Of een aanpassing redelijk is, moet situatie per situatie bekeken worden volgens de vastgelegde criteria:  

• Kostprijs 
• Maatregelen die de aanpassingen voor de werkgever ondersteunen 
• Impact op de organisatie 
• De voorziene frequentie en duur van het gebruik van de aanpassing 
• De impact op de omgeving en de andere werknemers 
• Het ontbreken van alternatieven 

Deze criteria staan in interactie met elkaar: een dure aanpassing is eerder redelijk als deze frequent en langdurig gebruikt wordt. Of een aanpassing die een grotere impact heeft op de organisatie is eerder redelijk als alternatieven voor deze aanpassing ontbreken. 

Het weigeren van redelijke aanpassingen is een vorm van discriminatie (volgens de antidiscriminatie wetgeving).  

Belangrijk: Voor het aanvragen van redelijke aanpassingen is geen procedure uitgewerkt. Je dient zelf het gesprek aan te gaan met de werkgever of deze kan zelf initiatief nemen. Het recht op redelijke aanpassingen is bovendien reeds van toepassing bij een sollicitatie.  

• Werken heeft tal van voordelen 
• Of het financieel loont verschilt per situatie
  

Wanneer je zoon/dochter gaat werken met een arbeidscontract en dus een inkomen krijgt zal dat een impact hebben op de uitkering (o.a. inkomensvervangende tegemoetkoming, integratietegemoetkoming of ziekte-uitkering) die hij/zij reeds ontvangt. Of deze impact negatief is, hangt af van de persoonlijke situatie en de gezinssamenstelling (al of niet ten laste). Het is m.a.w. een mythe dat wanneer je betaald gaat werken, je al je uitkeringen verliest. De maatschappelijk assistenten van de FOD sociale zekerheid of de mutualiteit (in geval van ziekte-uitkering) kunnen berekenen wat de financiële impact van betaald werk is voor jouw kind. 

Wil je graag zelf al een eerste simulatie proberen doen? Dan kan dit via Jobcalc.

Naast het financiële aspect, zijn er uiteraard nog tal van andere redenen om de stap naar werk te zetten: opbouwen van sociale contacten, uitbouwen van kennis en vaardigheden, vergroten van je gevoel van eigenwaarde, e.d.  

• Rond leeftijd 15 à 16 jaar 
• Kennismaking met werk toekomstgericht vormgeven 
• Transitietrajecten van GTB
  

De meeste jongeren van 15 of 16 jaar komen voor het eerst in aanraking met ‘werken’. Ze lopen voor het eerst stage, doen een vakantiejob of vrijwilligerswerk, e.d. Dit is het moment om de zoektocht naar inclusief werk op te starten en al deze leerkansen richting werkveld doelgericht en toekomstgericht vorm te geven. Als ouder kan je hier een verschil maken door deze leerkansen en mogelijkheden aan te moedigen en te ondersteunen met een o.a. een krachtige beeldvorming. 

Bovendien is de werkplek waar jouw kind stage, vakantiewerk of vrijwilligerswerk doet, steeds een mogelijke toekomstige werkplek van waaruit je kind verdere stappen kan zetten in zijn/haar arbeidstraject en een professioneel netwerk kan uitbouwen.  

Je hoeft ook niet te wachten tot jouw kind is afgestudeerd om een beroep te doen op de VDAB. Zit jouw kind in het laatste jaar? Dan kan je hem/haar al op 1 januari inschrijven bij de VDAB. Hoe je dit doet en welke interessante voordelen dit heeft lees je hier. 

Is je kind al 17 jaar en een half, dan kan je eventueel een beroep doen op GTB om de transitie van school naar werk te ondersteunen. Dit gebeurt dan via transitietrajecten. 

Tip: Ga zeker kijken in onze Eerste Hulp Bij Stage-tool hoe je een stage inclusief vormgeeft (o.a. welke redelijke aanpassingen ingezet kunnen worden) en hoe je deze informatie maximaal kan benutten voor de zoektocht naar een (nieuwe) inclusieve werkplek. 

• Aanmelding als werkzoekende bij VDAB  
• Private sector 
  

Voor begeleiding en/of ondersteuning bij de zoektocht naar werk kan je steeds terecht bij de VDAB. De eerste stap voor je kind is zich inschrijven als werkzoekende. Eens dit gebeurd is, zal de VDAB-consulent jullie veelal in contact brengen met GTB (Gespecialiseerd Team Bemiddeling). Van hieruit wordt je kind verder ondersteund door een persoonlijk bemiddelaar die samen met het netwerk de mogelijkheden voor werk zal bekijken. In dit proces kan je kind en jij als ouder (mee)werken aan een krachtige beeldvorming.  

Daarnaast zijn er ook professionelen op de privémarkt, bv. Auti-coaches, waarop je een beroep kan doen om je kind te ondersteunen bij de stap naar werk. Voor welbepaalde zaken zullen zij echter ook samen met je kind via VDAB en/of GTB moeten gaan. 

Tip: Je hoeft ook niet te wachten tot jouw kind is afgestudeerd om een beroep te doen op de VDAB. Zit jouw kind in het laatste jaar? Dan kan je hem/haar al op 1 januari inschrijven bij de VDAB. Hoe je dit doet en welke interessante voordelen dit heeft lees je hier. 

• Tewerkstellingsondersteunende maatregelen (TOM’s)
• Individueel maatwerk
• Werkplekleren

Heeft je kind een beperking? Dan kan hij/zij, de (toekomstige) werkgever veelal een beroep doen op de tewerkstellingsondersteunende maatregelen van de Vlaamse overheid (lees meer). 

Deze maatregelen hebben, samen met het recht op redelijke aanpassingen, als doel om je kind te ondersteunen om op een gelijkwaardige manier deel te nemen aan de arbeidsmarkt. De overheid biedt deze ‘tewerkstellingsondersteunende maatregelen’ niet spontaan aan, je moet deze aanvragen. Wanneer je kind begeleid wordt door een GTB-bemiddelaar kan deze dit voor je kind aanvragen.  

• Afhankelijk van de soort erkenning
  

Heeft je kind een erkenning van onbepaalde duur dan heeft het feit dat je kind start met werken hier geen enkele invloed op. Het feit dat je kind werkt, is dan puur een administratief gegeven. 

Heeft je kind een tijdelijke erkenning en is hij/zij gestart met werken dan kan dit op het moment van een herziening meespelen en kan je kind de erkenning ‘verliezen’. Als dat gebeurt, kan de erkenning wel steeds opnieuw worden aangevraagd indien het niet langer lukt om te gaan werken. 

• Ja, zeker! 
• Vraag TewerkstellingsOndersteunende Maatregelen aan 
• Onbeperkt jobstudent
  

Ook wanneer je kind een beperking heeft kan en mag hij/zij net als elke andere jongere vakantiewerk doen! Voor een jongere met een beperking gelden dezelfde regels rond vakantiewerk als voor jongeren zonder label. 

Net zoals bij gewoon inclusief werk, kan jouw zoon/dochter vaak ook voor hun vakantiewerk een beroep doen op ondersteunende maatregelen die ook gunstig zijn voor een werkgever.  

Vinden jullie zelf niet meteen een match tussen de vacatures, dan kan je ook een beroep doen op een uitzendkantoor. Hierbij is het belangrijk dat je de sterktes en noden van je kind duidelijk aangeeft. 

Woon je in Antwerpen? Dan kan je ook een beroep doen op ‘Onbeperkt Jobstudent’, zij zoeken voor jou een match met een bedrijf dat reeds openstaat voor jongeren met een beperking. 

• Ja 
• Vanaf 16 jaar (en soms vroeger) 
• Hou de vrijwilligersvergoeding in de gaten
  

Elke jongere die OF 15 jaar is en in het 3de middelbaar zit OF 16 jaar is, mag vrijwilligerswerk doen. Ook wanneer je kind een IVT/IT ontvangt mag hij/zij vrijwilliger zijn. De overheid heeft bepaald hoeveel onkostenvergoeding of vrijwilligersvergoeding jouw kind mag ontvangen zonder zijn IVT/IT te verliezen. Ga je boven dit bedrag, dan zijn je inkomsten uit vrijwilligersbedrag namelijk belastbaar (ook als je geen beperking hebt).  

Alle details, vacatures en het huidige maximumbedrag vind je op: www.vrijwilligerswerk.be 

• Schriftelijke overeenkomst, geen loon 
• Begeleiding en ondersteuning voor je kind en de werkplek van een jobcoach 
• Rechtstreeks Toegankelijke Hulp of PVB
  

Bij begeleid werken krijgt je kind een vaste begeleider of jobcoach die hem/haar ondersteunt doorheen het hele proces: de aanmelding, de zoektocht en het werken op de werkplek zelf. Als jouw kind dan start met werken, wordt hij/zij een ‘begeleid werker’. Als begeleid werker is er geen arbeidscontract en dus ook geen loon, maar een schriftelijke overeenkomst waardoor je kind verzekerd is tijdens het werken. Een onkostenvergoeding kan gegeven worden onder bepaalde voorwaarden.  

Starten met begeleid werken kan via Rechtstreeks Toegankelijke Hulp en kan dus ook op basis van een vermoeden van een beperking. Ontvangt je kind een persoonsvolgend budget, dan kan je hiermee jobcoaching inkopen.  

Wens je meer informatie of wil je je aanmelden, neem dan contact op met een begeleid werken- partner bij jou in de buurt. Je kan ze terugvinden via Zorgwijs, de website van het VAPH of het platform begeleid werken.